Theo bongvip, bộ môn marathon không chỉ là cuộc đua của thể lực mà còn là sự kiện tuân thủ những quy tắc nghiêm ngặt. Cho dù là vận động viên kỳ cựu hay người mới tập làm quen, việc nắm vững luật marathon sẽ giúp bạn tránh những sai sót đáng tiếc có thể dẫn đến việc bị loại hoặc không được công nhận thành tích. Bài viết này sẽ cung cấp cho bạn toàn bộ quy định chính thức về luật marathon theo tiêu chuẩn quốc tế của World Athletics (trước đây là IAAF), cùng với những cập nhật mới nhất năm 2025.
Khái niệm cơ bản về marathon và quy định chung
Định nghĩa và lịch sử của marathon
Marathon là cuộc đua chạy bộ đường dài với quãng đường tiêu chuẩn 42,195 km (26,219 dặm). Khoảng cách này được chính thức hóa vào năm 1921 bởi Liên đoàn Điền kinh Quốc tế (nay là World Athletics) sau nhiều năm thay đổi. Nguồn gốc của marathon bắt nguồn từ truyền thuyết về Pheidippides, một sứ giả Hy Lạp chạy từ thành Marathon đến Athens để báo tin chiến thắng.
Hiện nay, marathon là một trong những môn thể thao phổ biến nhất thế giới với hàng nghìn giải đấu được tổ chức hàng năm và hàng triệu người tham gia.
Cơ quan quản lý và ban hành luật marathon
Luật marathon quốc tế được ban hành và điều chỉnh bởi World Athletics (trước đây là IAAF – Hiệp hội Liên đoàn Điền kinh Quốc tế). Đây là cơ quan quản lý cao nhất đối với các môn điền kinh, bao gồm cả marathon.
Mỗi quốc gia thường có liên đoàn điền kinh riêng chịu trách nhiệm áp dụng và điều chỉnh luật marathon phù hợp với điều kiện địa phương, nhưng vẫn phải tuân thủ các nguyên tắc cốt lõi từ World Athletics. Tại Việt Nam, Liên đoàn Điền kinh Việt Nam là đơn vị quản lý chính thức.
Phân loại các giải marathon theo tiêu chuẩn
Dựa trên quy mô và tính chất, các giải marathon được phân loại thành nhiều cấp độ khác nhau:
| Phân loại | Đặc điểm | Ví dụ |
| Marathon Olympic/World Championships | Giải đấu cấp cao nhất, áp dụng luật marathon nghiêm ngặt nhất | Olympic Games, World Athletics Championships |
| Marathon Major | 6 giải marathon lớn nhất thế giới, được World Athletics công nhận | Boston, London, Berlin, Chicago, New York, Tokyo |
| Marathon Gold Label | Đáp ứng tiêu chuẩn cao về tổ chức, an toàn và chất lượng | Sydney Marathon, Paris Marathon |
| Marathon Silver/Bronze Label | Đáp ứng tiêu chuẩn trung bình đến khá | Hồ Chí Minh City Marathon, Hà Nội International Marathon |
| Marathon địa phương | Quy mô nhỏ, áp dụng luật marathon cơ bản | Các giải chạy cấp tỉnh/thành phố |
Quy định về đường chạy marathon
Tiêu chuẩn về khoảng cách và đo đạc
Theo luật marathon của World Athletics, khoảng cách tiêu chuẩn chính thức là 42,195 km (26 dặm và 385 yard). Để một giải đấu được công nhận chính thức:
- Đường chạy phải được đo bằng phương pháp “Đo đạc đường ngắn nhất khả thi” (Shortest Possible Route)
- Việc đo đạc phải được thực hiện bởi đơn vị đo đạc được World Athletics chứng nhận
- Sai số cho phép không quá 0.1% (tương đương khoảng 42m)
- Kết quả đo đạc phải được lưu lại trong “Giấy chứng nhận đo đạc” (Course Measurement Certificate)
Nếu đường chạy ngắn hơn quy định, kỷ lục sẽ không được công nhận. Nếu dài hơn, giải đấu vẫn được công nhận nhưng không lý tưởng cho vận động viên.
Quy định về bề mặt đường chạy
Luật marathon quy định rõ về bề mặt đường chạy:
- Đường chạy có thể được thiết kế trên đường nhựa, đường bê tông hoặc các bề mặt cứng tương tự
- Không quá 1/3 tổng quãng đường được phép là đường đất nén chắc hoặc cỏ
- Đường chạy phải đảm bảo an toàn, không có các vật cản nguy hiểm ảnh hưởng
- Độ dốc tích lũy (độ chênh lệch giữa điểm cao nhất và thấp nhất) không được vượt quá 42m đối với giải đấu được công nhận kỷ lục thế giới
Đánh dấu đường chạy và điểm kiểm soát
Theo luật marathon quốc tế, đường chạy phải được đánh dấu rõ ràng để tránh việc vận động viên đi sai đường:
- Đường chạy phải được đánh dấu bằng vạch kẻ rõ ràng, cờ hiệu hoặc cọc tiêu
- Các điểm rẽ quan trọng phải có người hướng dẫn hoặc rào chắn
- Mỗi km phải có biển báo khoảng cách đã chạy
- Các điểm kiểm soát (checkpoints) phải được đặt tại các vị trí chiến lược để đảm bảo vận động viên hoàn thành toàn bộ quãng đường
- Thảm cảm biến thời gian phải được đặt tại điểm xuất phát, các điểm kiểm soát chính và vạch đích
Quy định về tổ chức và vận hành giải đấu
Quy định về thời gian và điều kiện thi đấu
Luật marathon quy định rõ về thời gian tổ chức và điều kiện thi đấu:
- Giải đấu phải bắt đầu trong khoảng thời gian an toàn, tránh thời điểm quá nóng hoặc quá lạnh
- Nhiệt độ lý tưởng cho marathon là từ 10°C đến 15°C
- Khi nhiệt độ vượt quá 28°C hoặc dưới 5°C, ban tổ chức cần cân nhắc điều chỉnh thời gian hoặc hủy giải
- Thời gian giới hạn hoàn thành cuộc đua (cut-off time) phải được thông báo trước và áp dụng nhất quán
- Đối với các giải marathon quốc tế chính thức, thời gian giới hạn thường là 6 giờ
Trạm tiếp nước và hỗ trợ y tế
Theo luật marathon của World Athletics, các trạm tiếp nước và hỗ trợ y tế phải được bố trí hợp lý:
- Trạm tiếp nước đầu tiên không được vượt quá 5km từ điểm xuất phát
- Các trạm tiếp nước tiếp theo phải cách nhau khoảng 5km (hoặc 2,5km nếu điều kiện thời tiết nóng)
- Nước uống và các vật dụng hỗ trợ phải được cung cấp miễn phí
- Các trạm y tế phải được bố trí dọc theo đường chạy, với ít nhất một trạm y tế chính tại vạch đích
- Xe cứu thương phải sẵn sàng trong suốt quá trình diễn ra cuộc đua
Xuất phát và về đích
Quy trình xuất phát và về đích phải tuân thủ các quy định nghiêm ngặt:
- Vạch xuất phát phải được đánh dấu rõ ràng bằng một đường trắng rộng ít nhất 5cm
- Các vận động viên phải được sắp xếp theo nhóm (corral) dựa trên thành tích dự kiến
- Tín hiệu xuất phát phải rõ ràng (thường là tiếng súng hoặc còi)
- Vạch đích phải được đánh dấu tương tự vạch xuất phát
- Khu vực về đích phải đủ rộng để đáp ứng lượng vận động viên về đích cùng lúc
- Hệ thống tính giờ phải có độ chính xác tối thiểu 1/100 giây
Quy định về vận động viên tham gia
Điều kiện đăng ký và phân nhóm tuổi
Theo luật marathon quốc tế, việc đăng ký và phân nhóm tuổi phải tuân thủ các quy định sau:
- Độ tuổi tối thiểu để tham gia marathon đầy đủ là 18 tuổi (tính đến ngày thi đấu)
- Các vận động viên thường được phân chia thành các nhóm tuổi cách nhau 5 năm: 18-34, 35-39, 40-44, 45-49, v.v.
- Đối với các giải marathon lớn, vận động viên có thể phải đạt thành tích tối thiểu (qualifying time) để đủ điều kiện đăng ký
- Một số giải đấu yêu cầu giấy chứng nhận sức khỏe được cấp trong vòng 6 tháng trước ngày thi đấu
Quy định về trang phục và số BIB
Luật marathon có những quy định cụ thể về trang phục và số BIB:
- Trang phục phải phù hợp với quy định của ban tổ chức và không gây phản cảm
- Vận động viên chuyên nghiệp phải mặc đồng phục của đội tuyển hoặc câu lạc bộ (nếu có)
- Số BIB phải được gắn ở phía trước áo, hiển thị rõ ràng và không được gấp hoặc cắt
- Chip tính giờ phải được gắn đúng cách theo hướng dẫn của ban tổ chức
- Quảng cáo trên trang phục phải tuân thủ quy định của ban tổ chức và World Athletics
Quy định về các thiết bị đi kèm được mang theo
Luật marathon quy định rõ về việc sử dụng các thiết bị hỗ trợ:
- Tai nghe và thiết bị nghe nhạc: Được phép sử dụng tại hầu hết các giải marathon không chuyên, nhưng bị cấm trong các giải đấu chuyên nghiệp
- Đồng hồ GPS và thiết bị theo dõi: Được phép sử dụng tại tất cả các giải đấu
- Gậy chạy bộ (trekking poles): Thường bị cấm trong các giải marathon đường bằng, nhưng có thể được cho phép trong các giải trail marathon
- Xe lăn và handcycle: Chỉ được phép trong các hạng mục dành riêng, với quy định cụ thể về thời gian xuất phát
Vi phạm luật marathon và hình phạt
Các hành vi bị cấm trong marathon
Luật marathon nghiêm cấm các hành vi sau:
- Cắt cua hoặc rút ngắn đường chạy
- Nhận hỗ trợ trái phép (từ người không tham gia giải hoặc từ xe đạp, xe máy)
- Sử dụng phương tiện di chuyển (xe đạp, xe máy, ô tô, v.v.)
- Chạy với số BIB của người khác (bib swapping)
- Xuất phát từ vị trí khác với vị trí được phân công
- Cản trở vận động viên khác một cách cố ý
- Có hành vi phi thể thao hoặc thiếu tôn trọng đối với ban tổ chức, tình nguyện viên hoặc vận động viên khác
Hình thức xử lý vi phạm
Các hình thức xử lý vi phạm luật marathon bao gồm:
- Cảnh cáo: Đối với các vi phạm nhỏ, không ảnh hưởng đến kết quả
- Cộng thời gian: Thêm thời gian phạt vào kết quả cuối cùng
- Hủy kết quả: Thành tích không được công nhận nhưng vẫn được hoàn thành cuộc đua
- Truất quyền thi đấu: Loại khỏi cuộc đua ngay lập tức
- Cấm tham gia: Không được tham gia các giải đấu trong tương lai (thường áp dụng cho các vi phạm nghiêm trọng)
Cập nhật mới về luật marathon 2025
Những thay đổi chính trong quy định mới
World Athletics đã cập nhật một số điểm quan trọng trong luật marathon năm 2025:
- Quy định về giày chạy: Giới hạn độ dày đế giày không quá 40mm và không được tích hợp các bộ phận cứng (như tấm carbon) nhiều hơn một lớp
- Tiêu chuẩn về thảm chạy: Các giải marathon chính thức phải sử dụng thảm đo thời gian với độ chính xác tối thiểu 1/1000 giây
- Quy định về vùng tiếp sức: Vùng tiếp sức cá nhân (personal refreshment zones) được mở rộng và có quy định cụ thể hơn về vị trí đặt và cách thức vận hành
- Cập nhật về nhiệt độ an toàn: Điều chỉnh thang đo WetBulb Globe Temperature (WBGT) làm tiêu chuẩn đánh giá điều kiện an toàn, thay vì chỉ dựa vào nhiệt độ không khí
Quy định về công nghệ và thiết bị mới
Với sự phát triển của công nghệ, luật marathon 2025 đã cập nhật các quy định về thiết bị:
- Chấp nhận việc sử dụng GPS và dữ liệu theo dõi trong trường hợp nghi ngờ vi phạm
- Cho phép sử dụng công nghệ Bluetooth và NFC trong chip đeo để cung cấp dữ liệu thời gian thực
- Quy định về việc sử dụng drone để quay phim và giám sát cuộc đua
- Cập nhật quy định về việc sử dụng các thiết bị đeo thông minh trong quá trình thi đấu
Các câu hỏi thường gặp về luật marathon
Thành tích marathon có được công nhận nếu đường chạy không đủ tiêu chuẩn?
Không, thành tích marathon chỉ được công nhận chính thức khi đường chạy đáp ứng đầy đủ các tiêu chuẩn của World Athletics. Nếu đường chạy không được đo đạc và chứng nhận bởi đơn vị được công nhận, hoặc nếu đường chạy ngắn hơn 42,195km, thành tích sẽ không được công nhận cho các mục đích chính thức như:
- Xét tiêu chuẩn tham dự các giải lớn (Boston, London, Olympic…)
- Xét kỷ lục quốc gia hoặc quốc tế
- Xếp hạng trong bảng xếp hạng của World Athletics
Các loại hình marathon khác có tuân theo luật marathon tiêu chuẩn không?
Các biến thể của marathon như trail marathon, ultramarathon, hay marathon tiếp sức có những điều chỉnh riêng so với luật marathon tiêu chuẩn:
- Trail marathon: Tuân thủ quy định của Hiệp hội Chạy Trail Quốc tế (ITRA), với sự linh hoạt hơn về đường chạy, trang thiết bị và hỗ trợ
- Ultramarathon: Có quy định riêng về trạm tiếp tế, thời gian giới hạn và trang thiết bị bắt buộc
- Marathon tiếp sức (relay): Có thêm quy định về khu vực chuyển giao và cách thức chuyền tiếp
- Marathon ảo (virtual marathon): Có quy định riêng về xác minh kết quả, thường thông qua ứng dụng theo dõi chuyên dụng
Kết luận
Luật marathon không chỉ là những quy tắc khô khan mà còn là nền tảng đảm bảo tính công bằng, an toàn và chuyên nghiệp cho môn thể thao này. Việc nắm vững luật marathon giúp vận động viên tránh được những sai phạm đáng tiếc, đồng thời tạo điều kiện cho các giải đấu diễn ra suôn sẻ và đáng tin cậy. Dù bạn là vận động viên chuyên nghiệp hay người chạy phong trào, việc hiểu và tôn trọng luật marathon sẽ giúp bạn trở thành một phần của cộng đồng marathon toàn cầu một cách trọn vẹn.
